Ali Kuşçu Kimdir

Ali kuşçu 1403 yılında Semerkand bölgesinde doğmuş ,günümüzdeki  Özbekistan,  Babası Muhammed, Uluğ Bey'in kuşçusu olduğu için ailesi "Kuşçu" lakabıyla meşhur oldu.  Günümüzde insanlığa bıraktığı eserleri ve Astronomi, Matematik, Kelam ilimleri ile ilgili çalışmalar ile ün kazanmıştır.
Asıl ismi Ali Bin Muhammed olan ünlü astronom gök bilimi dışında matematik ve dil bilimi konusunda da çalışmalarıyla kendini göstermiştir. Yetişmesi sırasında birçok ünlü bilim insanından dersler alarak kendini geliştirmiştir. Kadızade-i- Rumi, Gıyasüddin Cemşid el-Kaşi isimlerinden aldıkları dersler onun gelişmesinde ve yetişmesinde büyük öneme sahiptir. Bu alimlerden aldıkları bilgileri geliştirmek için Kirman’a gidip Ay Safhalarının Açıklanması ile şehrine geri dönmüştür.Dönemin en büyük bilim noktalarından biri haline gelen Semerkant’ta Uluğ Bey’in rasathanesine müdür olarak çalışmalarına devam etti. Akkoyunlu Hükümdarının kendisine verdiği önem onu Fatih Sultan Mehmet ile barış anlaşmaları sırasında elçilik görevine getirdi.
Çalışma azmi ile dolu olan Ali kuşçu gök bilimi hakkında yaptığı çalışmalarla rasathanenin ününe ün katıyor ve en doğru verileri elde etmeyi başarıyordu. Bir dönem hocası ve hükümdarı Uluğ Bey’in oğlunun ihaneti sonucu öldürülmesiyle hüsrana uğramış bu sebeple her şeyi bırakıp hacca gitmek istemiştir. Uluğ Bey’e verdiği önemi yaptığı çalışmalarda ondan uzun uzun söz etmesinden anlayabiliriz. Aynı şekilde Uluğ Bey de ona bir hayli önem vermiş ve daha genç yaşta onu rasathanenin başına geçirmiştir.Fatih Sultan Mehmet Han’ın İstanbul’u bir bilim merkezine çevirme çalışmalarında Ali Kuşçu’ya verdiği önem büyüktür. Bu anlamda İstanbul’da ders vermesi için onu davet eder. İstanbul’a girişi sırasında düzenlenen tören onun şanına yakışır büyüklükte bir karşılama merasimidir. İki yüz altın maaş karşılığında Ayasofya’da eğitimci olarak çalışmalarına başlar. Astronomi ve matematik dersleri vermesinin yanında hükümdarın propaganda çalışmalarını da hazırlamıştır. İstanbul’un enlem ve boylam hesaplamalarını yapmıştır. Matematik derslerindeki başarısı medreselerde matematik dersi verilmesinde ciddi öneme sahiptir. Derslerdeki başarısı onun başka bilim  insanları  tarafından izlenmesine olanak verecek kadar üne ulaşmıştır. Bir başka ünlü matematikçi olan Sinan Paşa, Molla Lütfi vasıtasıyla onun matematik derslerini takip ederek Ali Kuşçu’ya verilen önemin bir başka kanıtı olmuştur.
Ali Kuşçu’nun en önemli eserlerinden biri olan Risaletül-Fethiye üniversitede ders kitabı olarak kullanılmıştır. Fethiye’de gök cisimlerinin yerküre ile arasındaki uzaklıklar belirtilmiş ayrıca dünya haritasının kitabın sonunda bulunması da o dönem için önemli bir ayrıcalık haline gelmiştir. Bu kitapta dünyanın eksen eğikliğinin belirtildiği rakamlar günümüz verilerine çok yakındır. Kitapta ayrıca diğer gezegenler hakkında bilgiler bulunurken bu gezegenlerin hareketleri ile ilgili bilgiler de bulunmaktadır. Ye şekilleri ve iklim bilgileri konusunda bilgilerinde bulunduğu eserde çeşitli astronomi ölçümleri yer almaktadır. Bu kitabın asıl amacı yeni bilgiler keşfedilmesi değil eğitim konusunda yararlanılması gereken bir kitap olması niteliği taşımaktadır.Ali Kuşçu’nun Osmanlı Devleti’ne katkılarından sonra Osmanlı Türkçesi İslam çevrelerinde bilim dii olarak kabul edildi. Dil bilimci özelliğinin bu konuda önemli etkisi olmuş yaptığı dil bilimi çalışmalarıyla büyük yarar sağlamıştır. Onun soyundan gelen birçok kişi Osmanlı Devleti’nde önemli makam ve mevkilerde bulunmuş yararlı çalışmalar göstermişlerdir. Öyle ki onun torunlarından olan Ebussud Efendi Osmanlı’da şeyhülislam görevine kadar gelmiştir. İkinci Mehmet adına yapılan ilk Osmanlı Üniversitesi olma özelliğini gösteren Fatih Medresesi’nin kurulmasında ve eğitim içeriğinin ve tarzının belirlenmesinde önemli katkıları olmuştur. Birçok önemli matematik adamının yetiştirilmesinde önemli rol oynayan Ali Kuşçu astronomi biliminin Osmanlı’da yaygınlaşmasında katkıları olmuştur.